گوشی پزشکی

استتوسکوپ یا همان گوشی پزشکی یک کلمه یونانی به معنای ” من سینه را می‌بینم ” می‌باشد که از مهم ترین تجهیزات حوزه سلامت و پزشکی است و به واسطه آن می‌توان صدای قسمت های مختلف بدن (قلب ، ریه و شکم) شنید. به این صورت که این صداها به واسطه گوشی پزشکی تقویت شده و بدون آن که لازم باشد به طور مستقیم با گوش از نواحی مختلف بدن بیمار صدایی را می‌شنویم . در ادامه به تاریخچه ساخت و اجزای تشکیل دهنده آن خواهیم پرداخت.

تاریخچه : گوشی پزشکی اولین بار در کشور فرانسه در سال 1816 توسط رینه لاینک اختراع شد. تا پیش از آن پزشکان گوششان را مستقیما روی سینه بیمار قرار می‌دادند تا صدای قلب را بشنوند اما دکتر رنه که از این امر احساس شرم زدگی می‌کرد، وسیله ای اختراع کرد تا هم پزشکان و هم بیماران راحت تر باشند.

گوشی که دکتر رنه ساخت یک شیپور مانند چوبی بود که فقط یک دهانه خروجی برای قرار گرفتن روی گوش داشت و قسمتی از آن که روی سینه بیمار قرار می‌گرفت دارای ابعاد بزرگی بود.

در سال 1843 دکتر جورج کامان که پزشکی نیویورکی بود تغییراتی در گوشی ایجاد کرد، از جمله اینکه لوله آن را قابل انعطاف کرد و دو مجرای خروجی برای قرار گرفتن روی هر دو گوش ساخت تا اینکه در سال 1855 این گوشی شکل تازه ای به خود گرفت و از قسمت های زیر ساخته شده بود :

• قسمتی که درون گوش ها قرار می گرفت و از جنس عاج بود
• قسمتی که روی سینه قرار می گرفت و از آبنوس ساخته می‌شد
• تیغه های سیمی که روکشی از پارچه ابریشمی آغشته به صمغ داشت

به این ترتیب بود که گوشی های پزشکی شکل جدیدتری به خود گرفتند و از یک خروجی دریافتی به دو خروجی تغییر کردند تا شنیدن صدا توسط پزشک بهبود یابد. البته تا سال 1960 گوشی های پزشکی تغییر عمده ای نداشتند تا اینکه دکتر لیتمن استاد دانشگاه هاروارد ویژگی های صوتی و آکوستیکی گوشی های پزشکی را تقویت کرد و اثر مهمی در این وسیله گذاشت.

استتوسکوپ ها دارای دو مدل آکوستیک و الکتریکی هستند که مدل آکوستیک بیشترین کاربرد را دارد.

اجزای استتوسکوپ :

گوشی های پزشکی دارای 3 بخش اصلی هستند : قطعه داخل گوش، تیوب (شلنگ)، چست پیس که خود شامل بل و دیافراگم است.

قطعه داخل گوشی معمولا از بدنه جدا می شود و قابل شستشو و ضد عفونی است.

تیوب یا شلنگ گوشی یک لوله پلاستیکی از جنس PVC که می‌تواند به صورت تک شلنگ یا دو شلنگ باشد. گوشی های تک شلنگ در میان پزشکان محبوبیت بیشتری نسبت به گوشی های دو شلنگ دارند. شلنگ گوشی های پزشکی باید از جنس مناسبی عایق کار شده باشند تا کمترین نویز را به گوشی پزشک منتقل کنند.

چست پیس که از اجزای اصلی گوشی پزشکی است و همان طور که گفته شد از دو بخش بل و دیافراگم تشکیل شده است. دیافراگم حساس ترین و پهن ترن قسمت گوشی است که برای دریافت صدا با فرکانس های بالاتر استفاده می‌شود و با فشار به بدن بیمار چسبانیده می‌شود. برعکس قسمت بل به آرامی روی بدن بیمار قرار داده می‌شود و برای شنیدن صدا با فرکانس های پایین مورد استفاده قر.

در گوشی هایی که قسمت بل را ندارند، پزشک به واسطه میزان فشار بر بدن بیمار می‌توانند صدا با فرکانس های زیاد یا کم را تشخیص دهد.

جنس بدنه گوشی های پزشکی از جنس آلومینیوم یا استیل است که گوشی های استیل به واسطه وزن سنگینشان بهتر به سینه بیمار می‌چسبند و صدا با وضوح بهتر و بیشتری را به گوش پزشک انتقال می‌دهند.

گروه دیگر گوشی ها، گوشی های پزشکی الکترونیکی هستند که با تقویت سیگنال صدای دریافتی، صدای بلندتری را به گوش پزشک منتقل می‌کنند. نقطه ضعف این مدل گوشی ها این است که علاوه بر صدای ضربان، نویزها را نیز شدت بخشیده و باعث بروز آسیب به گوش و یا اشتباه در تشخیص پزشکی می‌شوند. این گوشی ها با باطری کار می‌کنند و دارای یک مانیتور کوچک برای نمایش میزان ضربان قلب، شدت صدا و میزان باتری هستند.

انواع گوشی های پزشکی از لحاظ نوع کاربرد :

1. کاردیولوژی : این گوشی ها برای معاینات دقیق و حساس قلبی برای تشخیص با بالاترین حساسیت در تشخیص انواع صداهای شنیده شده از قلب است که در دو نوع تک سر و دو سر وجود دارند.
2. اطفال و نوزادان : این گوشی ها کاربردی شبیه گوشی های بزرگسالان دارد با این تفاوت که اندازه قطعه چست پیس در اطفال حدود 2.5 سانتی متر و در نوزادان اندازه ای کمتر دارد.

نحوه استفاده از گوشی پزشکی :

1-قسمت سر گوشی، گوشی خود را تنظیم کرده و مطابق شکل آن را درون گوش خود قرار دهید. نکته مهم این است که قبل از استفاده، سر گوشی ها مقابل صورتتان به درستی قرار گرفته به طوری که سر گوشی ها به سمت جلو باشد چرا که اگر به سمت مخالف یعنی عقب باشد شما قادر به شنیدن صدا نخواهید بود.

2-قبل از انجام معاینه، با نوک انگشت خود به آرامی ضربه هایی بر روی بل و دیافراگم گوشی وارد کنید تا از صحت عملکرد و ساختار گوشی خود اطمینان حاصل کنید. سپس بسته به صدایی که مایل به شنیدن آن هستید، گوشی را روی قسمت بل یا دیافراگم تنظیم کنید و یا میزان فشار آن روی قسمت وارده را در زمان معاینه کنترل نمایید.

3-بیمار خود را در مکانی ساکت و به دور از شلوغی در وضعیت معاینه قرار دهید. توجه داشته باشید که صداهای قلب، ریه و شکم بسته به وضعیت قرار گیری بیمار متفاوت خواهد بود. برای مثال بهتر است برای شنیدن بهتر صدای قلب و شکم، بیمار به پشت خوابانیده شده و برای سمع بهتر صدای ریه بهتر است که بیمار بنشیند.

4-برای انجام معاینه لباس بیمار را کنار بزنید تا بدین وسیله از شنیدن صداهای اضافه توسط لباس بیمار جلوگیری به عمل آید. بهتراست قبل از استفاده گوشی را روی لباس خود بکشید تا کمی گرم شود.

5-برای شنیدن صدای قلبی، دیافراگم گوشی را در سمت چپ بالای قفسه سینه، روی قلب بیمار نگه دارید. بهتر است گوشی بین انگشت های اشاره و شصت شما قرار گیرد.

6-در حالی که بیمار در شرایطی آرامی قرار داشته باشد، به مدت یک دقیقه به ضربان قلب بیمار گوش دهید و از او بخواهید به طور طبیعی نفس بکشد. تعداد ضربانی که در مدت یک دقیقه می‌شنوید را شمارش کنید. این تعداد در رنج های سنی مختلف متفاوت است. در همین زمان شما قادرید صداهای غیر طبیعی قلب را نیز بشنوید.